Pierwsze informacje źródłowe o Mysłowicach pochodzą dopiero z połowy XIV wieku. Jest jednak bardzo prawdopodobne, że osada istniała już dużo wcześniej. W XIV wieku miejscowość funkcjonowała na prawie niemieckim, posiadała też kościół Narodzenia NMP. W okresie średniowiecza gród podlegał książętom z rodu Piastów, później trafił w inne ręce, należąc m.in. do Thurzonów, Mieroszewskich, a w czasach nam bliższych – Winklerów. XIX-wieczne dzieje miasta to jego gwałtowana industrializacja i idący za tym wzrost liczby mieszkańców.
Na początku swego istnienia parafia mysłowicka należała do dekanatu sławkowskiego, później na długie stulecia znalazła się w dekanacie bytomskim. Do początku XIX wieku wchodziła w skład diecezji krakowskiej. Decyzjami z lat 1811 i 1821 wspomniane dekanaty przyłączono do diecezji wrocławskiej. Stan ten utrzymał się do roku 1922. W 1868 roku kościół Narodzenia NMP stał się siedzibą dekanatu mysłowickiego, któremu podlegały m.in. Katowice i Chorzów. Pod koniec XIX wieku mysłowicka parafia liczyła ponad 20 tysięcy wiernych. Wymusiło to budowę nowego kościoła – Najświętszego Serca Pana Jezusa. Wkrótce przejął on funkcję ośrodka parafii, a dotychczasowa fara spadła do roli filii. W 1980 roku erygowano parafię Podwyższenia Krzyża Świętego, w której wierni modlą się w dwóch kościołach: Narodzenia Najświętszej Marii Panny i Świętego Krzyża.
Kościół Mariacki jest budowlą orientowaną. W prezbiterium i nawie zachowały się okna o gotyckim, ostrołukowym wykroju. W latach 40. XVIII wieku wnętrzu kościoła nadano wystrój barokowy. Wiele zmian w wyglądzie budynku to efekt przebudowy z początku XX wieku. Od strony zachodniej wznosi się wieża na planie kwadratu, zwieńczona trójkondygnacyjnym hełmem w typie barokowym, z latarniami. W podobnej stylistyce utrzymana jest sygnaturka nad prezbiterium. Najcenniejszym wyposażeniem jednonawowego wnętrza jest znajdujący się w ołtarzu głównym obraz Matki Bożej Mysłowickiej, otoczony kultem już od XVII wieku.