HISTORIA
![]()
Pierwsza wzmianka o Zabrzu pochodzi z końca XIII w. Była to wówczas niewielka osada o rolniczym charakterze, położona pomiędzy dwoma średniowiecznymi miastami - Gliwicami i Bytomiem, przecięta handlowymi szlakami prowadzącymi w stronę Wrocławia i Raciborza. Ale historia i rozwój Zabrza są ściśle związane z odkryciem w 1790 r. bogatych pokładów węgla kamiennego. Wydobywany od 1791 roku dał początek nie tylko powstaniu Kopalni Królowa Luiza, ale również rozwojowi różnych gałęzi przemysłu i gwałtownych zmian w krajobrazie tej części Śląska. Przełom XIX i XX wieku to złoty okres dla miasta. Wówczas powstawały wielkie koncerny przemysłowe. Tam, gdzie dawniej były łąki rolne pojawiały się kopalnie, huty, a obok nich osiedla patronackie.
Gmina o nazwie „Zabrze” powstała w 1905 roku. Jednak w 1915 roku nazwa „Zabrze” została zmieniona na 30 lat na „Hindenburg”. Prawa miejskie Hindenburg uzyskał 1października 1922 roku. W latach 1922-1939 podzielone w wyniku plebiscytu na dwie części – polską i weimarską, miasto funkcjonowało jako miasto graniczne. Do pierwotnej nazwy Zabrze powróciło w 1946 roku.
ARCHITEKTURA
Wielowiekowa i bogata tradycja Zabrza zaowocowała ciekawymi zabytkowymi obiektami architektonicznymi, wśród których można wymienić m.in. obiekty sakralne takie jak: kościół św. Anny, kościół św. Józefa, drewniany kościół św. Jadwigi (znajdujący się na szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego), kościół ewangelicko-augsburski „Pokoju”, cmentarz żydowski, ale również bogaty w obiekty szlak architektury modernistycznej oraz liczne obiekty poprzemysłowe, w tym przede wszystkim osiedla robotnicze: Osiedle Borsigwerk, Osiedle Ballestrema, Osiedle Donnesmarcka czy stalowe domy.
INDUSTRIAL
Zabrze to unikatowe miasto, które posiada zabytki, których nie ma w innych miastach, to miasto z duszą i sercem, o którym Prezydent Francji, mąż stanu gen. Charles de Gaulle po koncercie w Domu Muzyki i Tańca powiedział „Niech żyje Zabrze. Najbardziej śląskie miasto ze wszystkich śląskich miast, czyli najbardziej polskie ze wszystkich polskich miast”.
Obecnie Zabrze jest jednym z liderów Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego. Kopalnia Guido to unikatowy w skali światowej obiekt. Autentyczne XIX i XX-wieczne podziemne wyrobiska, ekspozycja prezentująca metody wydobycia węgla i pracy górnika, interaktywna formuła zwiedzania uzupełniona efektami światła i dźwięku sprawiają, że wizyta w Kopalni Guido staje się doświadczeniem wyjątkowym, jedynym w swoim rodzaju. Kopalnia Guido została w 2020 r. wyróżniona przez portal Google odznaczeniem „Złota Pinezka” – jest to jedyny obiekt w województwie śląskim nagrodzony przez Google Maps.
Jednak najważniejszym wyróżnieniem dla Zabrza w dziedzinie dziedzictwa kulturowego w Europie to Grand Prix Europa Nostra 2019 dla Sztolni Królowa Luiza. Zabrzańska Sztolnia Królowa Luiza to największy kompleks turystyczny i kulturalny związany z górnictwem węglowym w Polsce i unikat w skali europejskiej. Najcenniejszymi elementami kompleksu są podziemne wyrobiska o łącznej długości ponad 5 km oraz licząca 2 km trasa wodna. W ponad połowie pokonuje się ją na pokładzie łodzi, płynąc 1100 metrów pod centrum Zabrza.
KULTURA
Bogata i różnorodna oferta kulturalna to kolejny znak rozpoznawczy Zabrza – miasta proponującego wydarzenia i atrakcje o randze międzynarodowej, takie jak np.: Międzynarodowy Festiwal im. Krzysztofa Pendereckiego, Międzynarodowy Festiwal Tańca czy Międzynarodowy Festiwal Rysowania. Siedzibę mają tu znamienite instytucje kultury – Dom Muzyki i Tańca, Filharmonia Zabrzańska czy Teatr Nowy. Bogatą ofertę kulturalną miasta dopełniają Muzeum Miejskie, Miejski Ośrodek Kultury, dwa nowoczesne kinowe multipleksy oraz najstarsze na Górnym Śląsku kino Roma.
SPORT I REKREACJA
Atutem Zabrza jest z pewnością także sport. W Polsce i na świecie Zabrze słynie z utytułowanego klubu piłkarskiego, wysokiej klasy infrastruktury sportowej oraz oddanych Górnikowi Zabrze kibiców. Miasto może się też poszczycić działalnością kilkudziesięciu klubów, stowarzyszeń i organizacji sportowych.
Materialny wymiar wsparcia sportu to kilkadziesiąt obiektów, które oddano w Zabrzu do użytku w trakcie minionej dekady. Zawodnikom i kibicom Górnika Zabrze służy jedna z największych inwestycji w historii zabrzańskiego samorządu - Arena Zabrze. To nowoczesny, w pełni funkcjonalny stadion piłkarski o całkowitej pojemności 24 563 miejsc.
Zabrze to miasto pełne zieleni. 62 % powierzchni Zabrza to tereny zielone, w tym liczne parki oraz powstały przed II wojną światową Miejski Ogród Botaniczny z narodową kolekcją kolorowych Żurawek. Tereny zielone Zabrza z pewnością przełamują stereotyp Śląska o czym warto się samemu przekonać przybywając do miasta.
