Sosnowiec

HISTORIA

Sosnowiec prawa miejskie uzyskał w 1902 roku, jednak jego dzieje sięgają w przeszłość o wiele głębiej. Na terenie miasta odkryto ślady osadnictwa z czasów kultury łużyckiej, a niektóre z dzielnic mogą się poszczycić wczesnośredniowiecznym rodowodem. Na kartach historii nazwa Sosnowiec pojawiła się ok. roku 1700. W połowie XIX wieku dotarła tutaj linia Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Od tego momentu wieś Sosnowiec (Sosnowice) zaczęła przeistaczać się w tętniący życiem miejski organizm. Swój dynamiczny rozwój miasto zawdzięcza przygranicznej lokalizacji (Trójkąt Trzech Cesarzy), bogactwom naturalnym oraz ciężkiej pracy jego mieszkańców. Sosnowiec stał się istnym Eldorado dla ludzi przedsiębiorczych i zdeterminowanych. Śmiałkowie ci byli przedstawicielami wielu narodów i tworzyli istny tygiel kulturowy. Szczególną pamiątką wielokulturowego Sosnowca jest Cmentarz Czterech Wyznań, na którym obok siebie pochowani są Żydzi, Katolicy, Prawosławni oraz Ewangelicy. Po odzyskaniu niepodległości i przyłączeniu części Górnego Śląska do odradzającego się państwa polskiego, Sosnowiec przestał czerpać korzyści z nadgranicznego położenia. Wybuch II WŚ przerwał rozwój miasta, a po jej zakończeniu Sosnowiec stał się ważnym ośrodkiem przemysłowym na mapie Polski Ludowej. Rozkwit miasta przypadł na lata 70 za sprawą funkcjonujących tu kopalń, hut, fabryk oraz innych zakładów przemysłowych.

Obecny Sosnowiec, stolica Zagłębia Dąbrowskiego, liczy około 190 tys. mieszkańców, rozciąga się na powierzchni 91,26 km2, jest miastem interesującym pod względem historycznym, kulturalnym oraz przyrodniczym.

ARCHITEKTURA

Nie dziwi więc fakt, że w mieście zauważyć można harmonijne współistnnienie innowacyjności i tradycji, teraźniejszości i przeszłości. W samym centrum Sosnowca znajdziemy zabytkowy dworzec z 1859 roku, w towarzystwie nowoczesnego placu 100-lecia z pasażem handlowym i pomnikiem najsłynniejszego sosnowiczanina - Jana Kiepury. Do najstarszych zabytków miasta należy Gródek Rycerski w Sosnowcu Zagurzu (XIV-XVI w.) oraz Zamek Sielecki z 1620 r., snatowiący dziś siedzibę Sosnowieckiego Centrum Sztuki - Zamek Sielecki.

Niezwykle interesujące są w Sosnowcu pałace fabrykanckie z przełomu XIX/XX stulecia. Trzy z nich znajdowały się w rękach rodu Schoenów- właścicieli tutejszych zakładów włókienniczych. W okazałym pałacu przy ul. Chemicznej (w dzielnicy Środulka) mieści się dziś między innymi miejskie Muzeum. Jego dumą jest niezwykła kolekcja polskiego szkła użytkowego z XX i początku XXI w. Uzupełnia ją zbiór szkła unikatowego z przełomu tych stuleci i szkła historycznego od połowy XIX w. Nieopodal głównego pałacu znajduje się tzw. pałac Wilhelma, wzniesiony przez wspomnianych przemysłowców w 1900 r. W eklektycznym Pałacu Schoena przy ulicy 1 Maja, ma dziś swoją siedzibę Sąd Rejonowy. Ale to nie jedyne ciekawe pałace w Sosnowcu. Prawdziwą perłę w koronie sosnowieckich zabytków stanowi pałac Dietla przy ul Żeromskiego. Jego wnętrza wprawiają w zachwyt – to właśnie tutaj znajduje się m.in. słynny pokój kąpielowy. Niepozornym, ale mającym swą wartość historyczną jest pałacyk Mieroszewskich z początku XIX wieku. Ten pałacyk powstał w czwartej dekadzie XIX wieku w stylu wczesnoklasycystycznym.

Pośród zabytków sakralnych na wyróżnienie zasługują: katedra p.w. Wniebowzięcia NMP (1906 r.) ze wspaniałą „młodopolską” polichromią Włodzimierza Tetmajera i Henryka Uziębły, kościół św. Joachima (1852 rozb. 1908 r.) – wraz z pobliska kaplicą żołnierzy AK, kościółek „kolejowy” (1862 r.), kościół ewangelicko-augsburski (1888 r.) i cerkiew prawosławna (1889 r.) pw. św. Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii.

Warto przespacerować się ulicami miasta, jak chociażby ulicą Modrzejowską. Znajdziemy tutaj wyróżniające się secesyjne kamieniczki oraz interesujące przykłady moderny. Prawdziwą Mekką dla miłośników architektury jest dzielnica Ostrowy Górnicze. Pośród jej zabudowy znajdziemy dawny Klub w Niemcach (Dom Ludowy) – jeden z najwspanialszych przykładów budownictwa w stylu zakopiańskim.

W mieście odnajdziemy także pamiątki industrialnej przeszłości. Dzięki adaptacji do nowych celów otrzymują drugie życie.

INDUSTRIAL

Na zrewitalizowanych poprzemysłowych terenach z powodzeniem funkcjonują obiekty, które jeszcze kilkanaście lat temu trudno było sobie wyobrazić w tych miejscach. Szyb „Anna”, byłej kopalni Sosnowiec, przekształcono w Centrum Wspinaczkowe „Poziom 450”- jeden z największych tego typu obiektów w Polsce.
Z hałd i odpadów przemysłowych usypano „Górkę Środulską”- dziś całoroczne centrum sportowe. Zimą funkcjonuje, jako stok narciarski, a latem jest idealnym miejscem do spacerów, jazdy na rowerze, czy mountainboarding'u (letnia odmiana snowboard’u). Tereny poprzemysłowe stały się więc znakomitym miejscem do wypoczynku i rekreacji. Wszyscy, którzy preferują aktywny tryb życia zapewne pokochają Sosnowiec.

Jednym z interesujących kompleksów robotniczych na terenie Sosnowca jest osiedle patronackie Warszawskiego Towarzystwa Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych w dzielnicy Ostrowy Górnicze. Pośród pamiątek przemysłowej przeszłości miasta na uwagę zasługują także zabudowania ostatniej zagłębiowskiej kopalni – KWK „Kazimierz-Juliusz”. Obecnie trwa procedura przejęcia tych obiektów przez miasto Sosnowiec.

KULTURA

W Sosnowcu działa szereg instytucji i placówek kulturalnych. Każdy znajdzie tu bez wątpienia coś dla siebie: Teatr Zagłębia, Muzeum w Sosnowcu, Sosnowieckie Centrum Sztuki – Zamek Sielecki, Miejski Klub im. Jana Kiepury to tylko niektóre przykłady warte zauważenia. W ostatnim czasie Sosnowiec został wzbogacony o dwie sale koncertowe - Sale Koncertową przy Zespole Szkół Muzycznych (ul. Wawel 2) oraz Salę widowiskowo-koncertową Muza (ul. Warszawska 2).

ZIELEŃ

Sosnowiec to także zieleń. Na terenie miasta znajduje się ponad 40 „powierzchni przyrodniczo cennych”, dwa kompleksy leśne – Las Maczkowski (zielone płuca Sosonowca) oraz Las Zagórski. Charakter leśny ma również Park Tysiąclecia w Milowicach oraz częściowo Park im. Jacka Kuronia wraz z Mini Zoo w Kazimierzu Górniczym. Największą jednak atrakcją przyrodniczą jest nowoczesne Centrum Edukacji Ekologicznej - Egzotarium. Obiekt ten prezentuje rodzime gatunki roślin i zwierząt, ale także i te egzotyczne. Znajdują sie tu m.in. olbrzymie akwaria, w których można zobaczyć płaszczki, terraria i aquaterraria oraz palmiarnia. W budynku egzorarium znajdują się także sale wystawiennicze i kino edukacyjne oraz kawiarnia.

Najbardziej wartościowymi obszarami są: „Torfowisko Bory”, „Śródleśne Łąki w Starych Maczkach”, „Piaszczyste Doły nad Czarną Przemszą”, „Podmokłe Łąki i Zapadliska w Zagórzu”. Interesującym i rzadko spotykanym miejscem jest obszar źródliskowy Potoku Zagórskiego z łąkami krwiściągowymi, w którym licznie występują modraszki i wścieklice. Sosnowieckie parki i cmentarze skrywają piękne okazy starodrzewia, w tym ponad siedemdziesiąt pomników przyrody.

Jeziorko „Balaton”, staw „Leśna” i Stawiki stanowią ostoje ptactwa wodnego. Pomimo przemysłowej historii, nadal nie brakuje miejsc, gdzie można delektować się ulotnym pięknem Matki Natury.

REKREACJA

W Sosnowcu znajdują się szlaki piesze: Szlak św. Jakuba - Via Regia, Szlak 25-lecia PTTK, Szlak Metalurgów oraz rowerowe: Szlak Dawnego Pogranicza, Szlak Lasu Zagórskiego, Szlak Czarnego Morza. Na terenie miasta znajdują się liczne ścieżki rowerowe, po których można przemieszczać się Sosnowieckim Rowerem Miejskim.

Latem funkcjonują dwie Pływalnie Letnie oraz Kąpielisko Stawiki z wyciągiem do wakeboardingu i nart wodnych oraz wodnym torem przeszkód Aquator. Miłośnicy sportów zimowych mogą skorzystać ze stoku narciarskiego wraz wyciągami orczykowymi na Górce Środulskiej oraz lodowisk.

Amatorzy ruchu na świeżym powietrzu mają do dyspozycji Skate Park (w Parku Sieleckim i parku im. Jacka Kuronia), tor rolkowy w Parku Sieleckim, Ogrody Jordanowskie i Ogród Polisensoryczny. Miłośnicy mocnych wrażeń mogą skoczyć z najwyższego budynku uniwersyteckiego w Polsce oraz powspinać się na jednej z najwyższych ścianek wspinaczkowych.

Pasjonaci wędkarstwa znajdą atrakcyjne miejsca do łowienie ryb na „Rybaczówce”, „Balatonie” oraz stawie „Leśna”.