Niewielkie Rudy w gminie Kuźnia Raciborska to jedno z najatrakcyjniejszych miejsc zachodniej części województwa śląskiego. Składa się na to wiele elementów, a przede wszystkim historia Rud, które w średniowieczu promieniowały na całą rozległą okolicę nowinkami technologicznymi, przyniesionymi z Europy Zachodniej przez cystersów. Zabudowania barokowego klasztoru cysterskiego (z elementami romańskimi) oraz poklasztorny kościół pw. Wniebowzięcia NMP są materialnym świadectwem ich pobytu w Rudach. Inne świadectwo to ukształtowana przez cystersów rozległa przestrzeń taka jak: drogi, osady i stawy rybne, która chroniona jest w ramach Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich. Klasztor sekularyzowany (zeświecczony) przez Prusy w 1810 r. był do 1945 r. rezydencją książąt raciborskich z rodu Hohenlohe-Waldenburg-Schillingfurst. W 1945 r. zespół klasztorny został spalony przez Armię Czerwoną. Kościół odbudowano wstępnie na przełomie lat 40. i 50. XX w., natomiast zabudowania klasztorne doczekały się odbudowy dopiero na przełomie XX i XXI w. Dziś pełnią funkcję Ośrodka Informacyjno-Edukacyjnego Diecezji Gliwickiej, w którym mieści się także niewielkie muzeum.
Zespół klasztorno-pałacowy w Rudach, fot. www.slaskie.travel T. Renk
Pocysterski kościół jest nie tylko wspaniałym zabytkiem architektury, ale także diecezjalnym Sanktuarium Matki Bożej Pokornej, w którym czczony jest wizerunek z początku XVI w. Cały zespół klasztorny otacza zabytkowy park z bogatym drzewostanem.
Na drugim końcu Rud funkcjonuje zabytkowa stacja Kolei Wąskotorowej, której historia sięga początku XX w. Jest to jeden z obiektów Szlaku Zabytków Techniki. Do obejrzenia jest tu kilkanaście starych lokomotyw i wagonów, budynek lokomotywowni z początku XX w. i budynek stacyjny z 1945 r. (zbudowany po spaleniu w czasie wojny poprzedniego). Atrakcją stacji jest przejażdżka zabytkowymi wagonikami kolejki na trasie Rudy – Rybnik Stodoły – Rudy lub Rudy – Stanica – Rudy. Na terenie rozległej stacji można też pojeździć ręcznie napędzaną drezyną. Sezonowo działają tu plenerowe kawiarnie: Peron 2 i Wagon Barowy oraz park linowy Stacyjkowo. Niedaleko jest również Zaczarowana Chata, czyli nietypowe etno-muzeum, w którym zobaczyć można wystawę o kulturze i tradycjach polskich i północnoamerykańskich.
Stacja Kolei Wąskotorowej w Rudach, fot. www.slaskie.travel T. Renk
Okolice Rud są również idealnym miejscem na turystykę aktywną: pieszą, rowerową (krzyżuje się tam wiele szlaków rowerowych) i kajakową. Spływy rzeką Rudą wyruszają spod mostka przy rzece w Rudzie Kozielskiej do Kuźni Raciborskiej, lub z nieodległej rybnickiej dzielnicy Stodoły do opactwa cysterskiego. Podobne spływy organizowane są również na meandrach rzeki Odry, bliżej Raciborza i granicy z Czechami. W Kuźni Raciborskiej funkcjonuje gospodarstwo edukacyjne „Kuźnia u Kowola”, posiadające ciekawą ofertę warsztatów rzemieślniczych i rękodzielniczych dla dzieci i dorosłych.
Spływ rzeką Rudą, fot. www.slaskie.travel T. Renk
Spływ rzeką Rudą, fot. www.slaskie.travel T. Renk
Okolice Zalewu Rybnickiego, fot. www.slaskie.travel T. Renk
Jeżdżąc rowerami po leśnych ścieżkach Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich, największego parku krajobrazowego w województwie śląskim, warto trafić do Jankowic k. Rud. Tam, prawie w środku lasu, znajduje się Hotel Spa Laskowo. Jadąc dalej w stronę Raciborza na wysokości Babic trafimy na rezerwat leśno-stawowy Łężczok. To idealne miejsce na klimatyczne jesienne spacery wśród stawów i starych okazałych drzew, w trakcie których można obserwować liczne gatunki ptaków.
Rezerwat Łężczok, fot. www.slaskie.travel T. Renk
Lasy Rudzkie, fot. "Rowerem po Śląsku"
Uroczysko Buk, fot. "Rowerem po Śląsku"
Będąc w Rudach swoją wycieczkę można kontynuować jadąc w stronę Zalewu Rybnickiego, znajdującego się na obrzeżach Rybnika, w dzielnicy Stodoły. To spory teren rekreacyjny z miejscami campingowymi i kilkoma stanicami, w których można wypożyczyć sprzęt wodny. Ponieważ Zalew Rybnicki służy m.in. do zrzutów ciepłej wody z pobliskiej Elektrowni Rybnik sezon żeglarski trwa tu najdłużej w Polsce. Zbiornik jest zarybiany, przez co można nad nim spotkać wielu amatorów wędkarstwa. Nad zalewem polecamy Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy Stodoły, w którym znajduje się restauracja Szlaku Kulinarnego Śląskie Smaki.
Nieco dalej, na północ od Żor, rozciąga się tzw. Pojezierze Palowickie, przepiękny kompleks łańcuchowych stawów hodowlanych w dolinie Jesionki, otoczonych lasami sosnowymi. Miejsce to obfituje w rośliny i zwierzęta chronione, a turystom udostępniono je z licznymi szlakami pieszymi, rowerowymi i biegowymi trasami narciarskimi.
Pojezierze Palowickie, fot. arch Związku Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego
Informacje praktyczne
Po opactwie cystersów oprowadza audiowycieczka
Artykuł ukazał się w wydawnictwie turystycznym Śląskie poza miastem