OFICJALNY PRZEWODNIK TURYSTYCZNY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
Niewielkie miasteczko Żarki leży na zachodnim skraju Jury, stanowi zatem znakomity punkt wypadowy na nieodległy Szlak Orlich Gniazd oraz do wielu innych atrakcji Jury. Niegdyś typowe miasteczko-zaplecze okolicznych terenów rolniczych, w 1. poł. XIX w. słynące nawet z produkcji karet pocztowych i narzędzi rolniczych, dziś znane jest z organizowanych 2 razy w tygodniu targów oraz ciekawej oferty dla turystów.
Główną i najnowszą atrakcją Żarek jest Stary Młyn – Muzeum Dawnych Rzemiosł na Szlaku Zabytków Techniki. Multimedialna ekspozycja, urządzona w autentycznym 100-letnim młynie, jest stworzona zarówno z myślą o dorosłych, jak i najmłodszych zwiedzających. W młynie wszystkiego można dotknąć, co więcej – by w pełni korzystać z wystawy, trzeba wręcz się zaangażować: mleć ziarna, liczyć, szukać ukrytej… myszy czy rozwiązywać multimedialne quizy. W takich okolicznościach dzieci mimochodem poznają historie żareckich rzemieślników – młynarza, piekarza, szewca czy bednarza.
Stary Młyn - Muzeum Dawnych Rzemiosł, fot. Marcin Skabek
Stary Młyn - Muzeum Dawnych Rzemiosł, fot. Marcin Skabek
Po zwiedzeniu młyna do wyboru jest kilka atrakcji w bliskim sąsiedztwie. W środy i soboty warto wybrać się na żarecki targ. To jedno z największych targowisk w województwie śląskim, oferujące naprawdę wszystko, jak się dawniej mówiło: „szwarc, mydło i powidło” – od żywego inwentarza, przez płody rolne i produkty spożywcze, po ubrania, meble i wyposażenie domu. Targowisko zorganizowane jest przy Zespole Zabytkowych Stodół.
Zespół Zabytkowych Stodół, fot. www.slaskie.travel, T. Renk
Zespół Zabytkowych Stodół, fot. www.slaskie.travel, T. Renk
Nieopodal targowiska znajduje się Manufaktura Słodyczy Hokus Pokuss. Można tu nie tylko zobaczyć, jak ręcznie wyrabia się słodkości, ale też i samodzielnie wykonać lizaka. W centrum Żarek jest pracownia EtnoJura – miejsce, w którym królują rękodzieło i naturalne materiały: takie jak słoma, drewno, wiklina. Dzieci wyczarowują z nich prawdziwe cuda w trakcie warsztatów. Wehikuł Czasu na Jurajskim Szlaku przenosi w czasie do średniowiecza. Rycerski obóz, średniowieczna dawna kuchnia, wizyta u kata i medyka oraz pisanie piórem to nie lada atrakcje. Pod tym samym adresem znajduje się Kampus Eureka z ofertą warsztatów z zakresu doświadczania świata. Ofertę dla najmłodszych proponują ArtWarsztaty – m.in. rysunki z piasku, czy malowanie na wodzie metodą EBRU.
Znanymi od dawna turystycznymi atrakcjami tej miejscowości są obiekty związane z współistnieniem na tym terenie dwóch religii – katolicyzmu i judaizmu. W żareckiej dzielnicy Leśniów znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Leśniowskiej Patronki Rodzin. Jego historia sięga XIV w., kiedy Władysław Opolczyk wracał z Rusi na Śląsk. Jak głosi legenda, lato wówczas było upalne, a w okolicy nigdzie nie było wody i kiedy spragniony książę ze swoją świtą zatrzymał się w okolicy Żarek i modlił się o wodę, z ziemi wytrysnęło źródełko. Woda bije z niego do dziś. Opolczyk, w podziękowaniu za cud, pozostawił w drewnianej kapliczce malutką figurkę Maryi. I to ona czczona jest do dnia dzisiejszego w leśniowskiej świątyni, wzniesionej w miejscu niepozornej kapliczki. Obok kościoła z 1559 r., rozbudowanego w XVIII w., stoi klasztor ojców paulinów (nowicjat), dzwonnica, dom pielgrzyma oraz Kaplica Matki Boskiej Anielskiej. Całość zabudowań otacza park. Sanktuarium jest znanym centrum pielgrzymkowym, a najwięcej pątników przybywa doń na odpust, który odbywa się 2 lipca, czyli w święto Nawiedzenia NMP.
Sanktuarium w Leśniowie, fot. www.slaskie.travel T. Renk
Z drugą religią, judaizmem, związany jest Szlak Kultury Żydowskiej. Przez wieki Żarki były miejscowością, w której zgodnie żyli Polacy i Żydzi. Były czasy, gdy żydowska „mniejszość” stanowiła ponad 50% ludności. Dziś po żydowskich sąsiadach pozostały jedynie wspomnienia oraz materialne ślady ich bytności. Dzięki szlakowi żydowska historia miasteczka jest odkrywana na nowo. Szlak rozpoczyna się przy ul. Koziegłowskiej, prowadzi przy odnowionej dawnej synagodze, w której mieści się dom kultury i Punkt Informacji Turystycznej. Innym obiektem szlaku jest rozległy kirkut na Kierkowie, z zachowanymi ponad 1100 macewami o bogatej rzeźbiarskiej symbolice, której nie znajdziemy na innych żydowskich cmentarzach w miastach województwa śląskiego.
Wszystkie opisane atrakcje można objechać starym gazikiem, którego kierowca przy okazji opowiada historie, które dodają zwiedzaniu lokalnego kolorytu. Gaziki trzeba wcześniej rezerwować pod telefonem Przystani Leśniów.
Kuesta Jurajska, fot. www.slaskie.travel, T. Renk
Przejażdżka gazikiem, fot. Grzegorz Maciąg
Warto poświęcić trochę czasu okolicom Żarek. W niedalekich miejscowościach – Przybynowie i Ostrowie – działają gospodarstwa agroturystyczne, wpisane do ogólnopolskiej Sieci Zagród Edukacyjnych. Pomysłem na wycieczkę rowerową jest trasa do wsi Czatachowa, w której znajduje się Pustelnia pw. Zesłania Ducha Świętego, założona przez kilku eremitów w 1992 r. Z czasem obok ich skromnej chaty i drewnianej kaplicy z początku XX w. zbudowano nowy kościół, do którego dobudowano drewnianą kaplicę Mater Adorans – „Matki modlącej się”.
A propos żareckich kościołów: w centrum, przy rynku wznosi się parafialny kościół pw. św. św. Szymona i Judy z 1522 r., a w jego pobliżu stoi – niezwykle urokliwy kościół pw. św. Barbary z pocz. XVIII w., murowany i kryty gontem. Przy drodze z Żarek do Podlesic, stoją ruiny kościoła pw. św. Stanisława i punkt widokowy na tzw. kuestę jurajską. To charakterystyczny próg geologiczny Jury, ciągnący się od Kluczy koło Olkusza aż po Częstochowę. Między Jaworznikiem a Żarkami próg jest najbardziej widoczny, gdyż opada stromo do pradoliny Warty. Rozciąga się z niego panorama na położony w niecce Myszków.
Niedaleko, w kierunku północnym od Żarek, można odnaleźć ruiny strażnicy w Przewodziszowicach. Podobnie jak dawniejsze zamki, tworzyła ona rubież obronną Królestwa Polskiego przed Czechami. Strażnica miała postać trudnej do zdobycia wieży mieszkalno-obronnej. Okolice Żarek są także popularnym celem wycieczek wspinaczkowych (Przewodziszowice, Trzebniów, Łutowiec) oraz turystyki konnej. Przez gminę Żarki prowadzi Międzygminny Szlak Konny z Koziegłów.
Ruiny strażnicy w Przewodziszowicach, fot. www.slaskie.travel T. Renk
Informacje praktyczne
W Punkcie Informacji Turystycznej w Żarkach, można wypożyczyć audioprzewodnik po Dawnym Mieście oraz po Szlaku Kultury Żydowskiej.
Więcej informacji na temat Jury Krakowsko-Częstochowskiej, można znaleźć w serwisie: www.jura.travel
Artykuł ukazał się w wydawnictwie turystycznym Śląskie poza miastem
ul. Mickiewicza 29
40-085 Katowice
tel. (32) 207 207 1
info@slaskie.travel
Portal powstał w ramach projektu
Mobilne Śląskie
Darmowa aplikacja SLASKIE.travel dostępna na platformach 
