OFICJALNY PRZEWODNIK TURYSTYCZNY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
Zamek w Olsztynie, fot. J. Krawczyk
Tuż za rogatkami Częstochowy, w Olsztynie, można rozpocząć swoją przygodę ze Szlakiem Orlich Gniazd. Ta turystyczna trasa, licząca 166 km długości, prowadzi z Krakowa do Częstochowy (lub odwrotnie) i została oznakowana w 1953 r. wśród najbardziej malowniczych fragmentów Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, zwanej popularnie Jurą. Oprócz tytułowych „orlich gniazd”, czyli ruin zamków i strażnic rycerskich, atrakcją szlaku są różnorodne formy krasowe: ostańce wapienne, jaskinie, doliny i grzebienie skalne. O ile formy krasowe są dziełem przyrody, to zamki (a dziś często ich ruiny) są dziełem człowieka – śladem dawnej linii obronnej na granicy śląsko-małopolskiej (Śląsk od średniowiecza był poza granicami Polski), ukształtowanej na początku XIV wieku.
Ale Jura to nie tylko wspomniane zamki na Szlaku Orlich Gniazd. Jej atutem są malownicze krajobrazy, unikalne zbiorowiska przyrodnicze chronione w rezerwatach i liczne inne atrakcje, jak muzea, parki rozrywki i parki linowe, ośrodki jeździeckie, szlaki turystyczne piesze i ścieżki rowerowe, ściany skalne służące wspinaczce skałkowej oraz rekonstrukcje historyczne, które sprawiają, że jest jednym z najpopularniejszych miejsc odwiedzanych przez turystów w województwie śląskim.
Nad niewielkim Olsztynem, który od 1488 do 1870 r. był miastem, górują ruiny XIV-wiecznego zamku. W średniowieczu nazywano go Holstein, zapewne od „dziury” w skale. W dziejach Polski zapisał się m.in. faktem uwięzienia w nim przez Kazimierza Wielkiego Maćka Borkowica (XIV w.) i bohaterską obroną przed wojskami Maksymiliana Habsburga (1587 r.). Zniszczony w czasie potopu szwedzkiego zamek, częściowo rozebrany w 1722 r. (na materiał do budowy miejscowego kościoła pw. św. Jana Chrzciciela (1722-1729), zabezpieczono w latach 60. XX w. jako trwałą ruinę.
Widok na zamek, fot. www.slaskie.travel, T. Renk
U podnóża zamku stoi wspomniany już barokowy kościół pw. św. Jana Chrzciciela oraz zrekonstruowany – po przeniesieniu z Borowna – drewniany XVIII-wieczny spichlerz, w którym funkcjonuje dziś restauracja. W Olsztynie można również obejrzeć drewnianą szopkę Jana Wewióra, składającą się z ponad 800 ruchomych figur, umieszczoną w drewniano-murowanym budynku. Budynek jak i szopka wpisane są na Szlak Architektury Drewnianej województwa śląskiego.
Zabytkowy spichlerz w Olsztynie, , fot. www.slaskie.travel, T. Renk
Szopka Jana Wewióra, fot. www.slaskie.travel, T. Renk
Przy zielonym szlaku pieszym z Olsztyna w kierunku nieodległych Zrębic leży widokowa Góra Biakło i rezerwat Sokole Góry, który miał stać się częścią projektowanego niegdyś – a niezrealizowanego – Jurajskiego Parku Narodowego. Przez rezerwat biegnie także 8-kilometrowy szlak pieszy dróżki św. Idziego do Zrębic. Tamtejszy drewniany kościół pw. św. Idziego z 1789 r. jest również obiektem na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego.
Widok na Górę Biakło, fot. www.slaskie.travel, T. Renk
Rezerwat Sokole Góry, fot. www.slaskie.travel, T. Renk
W sąsiadujących z Olsztynem Kusiętach wznoszą się Góry Towarne – fantazyjne ostańce dochodzące do 349 m n.p.m., z jaskiniami: Dzwonnicą, Kopalną, Towarną i Cabanową. Miłośnicy geologii z pewnością docenią geologiczną ścieżkę edukacyjną, która prowadzi spod olsztyńskiego zamku do kamieniołomu Kielniki, w którym można prześledzić geologiczną historię Jury Krakowsko-Częstochowskiej i znaleźć zachowane odciski charakterystycznych dla tego terenu amonitów.
Kilkanaście kilometrów na północ od Olsztyna leży Mstów, niegdyś miasto, obecnie wieś gminna. Po dawnym mieście pozostał układ urbanistyczny z prostokątnym rynkiem, ale główną atrakcją Mstowa jest obronny zespół poklasztorny kanoników laterańskich, z zachowanymi basztami, murami i późnobarokowym kościołem pw. Wniebowzięcia NMP – Sanktuarium Matki Bożej Mstowskiej Miłosierdzia. W jego pobliżu znajduje się malowniczy przełom Warty, nad której brzegiem wznosi się ogromny wapienny ostaniec, zwany Skałą Miłości. Niezwykłą i popularną atrakcją tego miejsca są spływy kajakowe Wartą do Kłobukowic (4,5 km), Skrzydlowa (9,1 km), Rzek Małych (12,5 km) i Karczewic (22 km). Mstów jest też celem spływów z Częstochowy (13,4 km).
Skała Miłości, fot. www.slaskie.travel, T. Renk
Spływ kajakowy Wartą, fot. www.slaskie.travel, T. Renk
Parę kilometrów na zachód od Mstowa leży Przeprośna Górka, tradycyjne miejsce odpoczynku pieszych pielgrzymek. Tu pielgrzymi po raz pierwszy widzą cel swej wędrówki – Jasną Górę. Tu następuje pojednanie i wzajemne przeprosiny, stąd nazwa tego miejsca. Od niedawna na Przeprośnej Górce istnieje Sanktuarium św. Ojca Pio, z ortogonalnym kościołem Ośmiu Błogosławieństw z 2010 r.
Informacje praktyczne
Atrakcje Olsztyna warto poznawać z audioprzewodnikiem, który można bezpłatnie wypożyczyć w Punkcie Informacji Turystycznej znajdującym się przy rynku lub ściągnąć na swój smartfon ze strony www.slaskie.travel.
Więcej informacji na temat Jury Krakowsko-Częstochowskiej, można znaleźć w serwisie: www.jura.travel
Artykuł ukazał się w wydawnictwie turystycznym Śląskie poza miastem
Artykuł powstał na podstawie materiału napisanego przez Edwarda Wieczorka (+) i Barbary Salamon-Szympruch z 20 maja 2020r.
ul. Mickiewicza 29
40-085 Katowice
tel. (32) 207 207 1
info@slaskie.travel
Portal powstał w ramach projektu
Mobilne Śląskie
Darmowa aplikacja SLASKIE.travel dostępna na platformach 
